Jesteś Pacjentem placówki zajmującej się ochroną zdrowia w Polsce i chcesz się dowiedzieć jakie z tego tytułu przysługują Ci prawa? Jeżeli tak, ten artykuł jest dla Ciebie. W jego ramach wyjaśnimy Ci: czym są prawa pacjenta, jakie podmioty obowiązane są do ich przestrzegania oraz jakie ewentualne konsekwencje prawne grożą za nieprzestrzeganie lub naruszenie praw pacjenta. Dodatkowo z artykułu dowiesz się również przed którymi organami państwowymi możesz dochodzić swoich roszczeń związanych z nieprzestrzeganiem lub naruszeniem praw pacjenta.
Co to są prawa pacjenta? Najprościej rzecz ujmując prawa pacjenta to wszystkie jego uprawnienia wynikające z przepisów prawa. Prawa pacjenta znajdują się m. in. w Konstytucji RP, ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawie o działalności leczniczej, ustawie o izbach lekarskich, ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej oraz ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Do podstawowych praw pacjenta w Naszym kraju zaliczają się: a) prawo do korzystania z bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej, b) prawo do uzyskania wyczerpującej i zrozumiałej informacji o swoim stanie zdrowia, c) prawo do wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego, c) prawo do odmowy poddania się leczeniu, zabiegowi lub operacji, d) prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, e) prawo do zachowania w tajemnicy informacji na swój temat, f) prawo dostępu do dokumentacji medycznej, g) prawo do opieki duszpasterskiej, h) prawo do poszanowania godności i intymności, i) prawo zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii lub orzeczenia lekarskiego j) prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymogom aktualnej wiedzy medycznej oraz k) prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie. Oczywiście katalog praw pacjenta jest o wiele szerszy. Elementarnym zadaniem praw pacjenta jest ochrony życia, zdrowia, godności oraz integralności fizycznej i psychicznej każdego człowieka w procesie leczenia.
Które podmioty obowiązane są do przestrzegania prawa pacjenta? Przestrzegane praw pacjenta stanowi ustawowy obowiązek wszystkich organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia w Polsce. Oznacza to, że do przestrzegania praw pacjenta zobowiązane są m. in. szpitale, przychodnie publiczne i prywatne, kliniki oraz Narodowy Fundusz Zdrowia. Do respektowania praw pacjenta obowiązani są także lekarze, pielęgniarki, położne, ratownicy medyczni, diagności laboratoryjni, fizjoterapeuci, a także wszystkie inne osoby uczestniczące w udzielaniu świadczeń zdrowotnych na terenie RP.
Jakie ewentualne konsekwencje prawne grożą za nieprzestrzeganie praw pacjenta? W razie zawinionego naruszenia przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w Polsce lub personel medyczny praw pacjenta, Sąd może przyznać poszkodowanemu pacjentowi odpowiednie zadośćuczynienie pieniężne za doznaną z tego powodu krzywdę. Sąd może także na żądanie pacjenta zasądzić od określonego podmioty leczniczego odpowiednią sumę pieniężną na wskazany cel społeczny (art 4 ust. 1 u.p.p.). Niezależnie od powyższego Sąd może również przyznać na rzecz pacjenta dodatkowe zadośćuczynienie za naruszenie jego dóbr osobistych (art. 448 w zw. z art. 23 i 24 k.c.). Należy pamiętać, że jeżeli naruszenie praw pacjenta spowoduje u niego jednocześnie uszkodzenie ciała lub wywoła roztrój zdrowia, Sąd ma również możliwość zasądzenia względem poszkodowanego pacjenta zadośćuczynienia i odszkodowania w oparciu o art. 444 i 445 k.c.
Wypada zauważyć, że roszczenia za naruszenie praw pacjenta mogą być także dochodzone przez osoby najbliższe pacjentowi, tj. jego: małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia w linii prostej (rodzice, dziadkowie, dzieci itd.) lub przedstawiciela ustawowego, w razie zawinionego naruszenia przez podmiot ochrony zdrowia lub personel medyczny prawa pacjenta do umierania w spokoju i godności. W takim razie wymienione osoby mogą żądać od Sądu m. in. zasądzenia na swoją rzecz odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia lub na wskazany cel społeczny.
Oczywiście nie w każdej sytuacji naruszenie praw pacjenta będzie rodziło po stronie podmiotu leczniczego lub personelu medycznego powstanie odpowiedzialności prawnej z tego tytułu. Dla przykładu odpowiedzialność taką mogą wyłączać różne trudności organizacyjne podmiotu leczniczego oraz występowanie stanu epidemicznego. Odpowiedzialność taka może być także ograniczona ze wzgląd na bezpieczeństwo pacjenta lub przepisy szczególne.
Kwoty zasądzane przez Sąd tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenia praw pacjenta. Z analizy orzeczeń wynika, że kwoty zasądzone przez Sądy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego w sprawach o naruszenie praw pacjenta oscylują w granicach od 10.000 do nawet 50.000 zł.
Gdzie można dochodzić swoich roszczeń z tytułu naruszenia praw pacjenta? Pacjent lub jego najbliższa rodzina, których prawa zostały naruszone poprzez bezprawne i zawinione działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych w RP lub personelu medycznego, mogą dochodzić przysługujących im roszczeń na drodze sądowej w postępowaniu cywilnym. W sprawach o naruszenie praw pacjenta możliwe jest także wszczęcie postępowania wyjaśniającego przed Rzecznikiem Spraw Pacjenta, które jednak często przyczynia się do wydłużenia prawomocnego zakończenia sprawy.
Kancelaria Radcy Prawnego dr Paweł Kardasz udziela profesjonalnych porad prawnych w sprawach medycznych. Zajmujemy się sporządzaniem wniosków, wezwań, pozwów, środków odwoławczych i innych niezbędnych pism procesowych. Reprezentujemy także poszkodowanych pacjentów oraz ich rodziny przed Sądem oraz innymi podmiotami państwowymi. W razie jakichkolwiek pytań, prosimy o kontakt.
Kancelaria prawa medycznego – tel. +48 507 041 837.