Zgodnie z art. 47 Konstytucji RP każdy pacjent ma prawo decydowania o swoim życiu osobistym. Z uprawnienia tego wynika w szczególności prawo pacjenta do wyraża zgody na udzielenie mu świadczenia zdrowotnego, a w szczególności podjęcie leczenia oraz przeprowadzenia wobec niego badania przez osobę wykonującą zawód medyczny. Zgoda ta powinna jednak odpowiadać pewnym wymogom prawnym. Warunki te zostaną opisane poniżej.
Należy wskazać, że wyrażenie zgody przez pacjenta musi nastąpić po pierwsze przed udzieleniem mu danego świadczenia zdrowotnego. Oznacza to, że zgoda wyrażona post factum niema więc, co do zasady żadnej mocy prawnej. Zgoda może również ulec odwołaniu przed lub w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego.
Po drugie zgoda pacjenta powinna być także wyrażona w sposób swobodny, świadomy i po udzieleniu przez osobę wykonującą zawód medyczny (np. lekarza) pacjentowi niezbędnych informacji dotyczących w szczególności: stanu zdrowia pacjenta, dokonanego rozpoznania, proponowanych metod leczenia i diagnostyki pacjenta oraz dających się przewidzieć następstw (w tym skutków ubocznych) ich zastosowania albo zaniechania, wyników leczenia, a także rokowań. Informacja ta powinna być dostosowana do określonego zabiegu medycznego.
Z przepisów prawa wynika, że zgoda pacjenta może być wyrażona ustnie albo przez każde zachowanie się pacjenta, które w sposób niebudzący wątpliwości oraz dostatecznie wyraża jego wolę na poddanie się danej czynności medycznej. Warto jednak pamiętać, że w przypadku zabiegu operacyjnego lub stosowania metody leczenia bądź diagnostyki, które stwarzają podwyższone ryzyko dla pacjenta jego zgoda powinna zostać odebrana, co do zasady na piśmie.
Zgodę może wyrazić pacjent, jego przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny.
Nieodebranie przez osobę wykonującą zawód medyczny (np. lekarza) świadomej zgody od pacjenta może skutkować pociągnięciem danej osoby do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 192 k.k. oraz odpowiedzialności cywilnej w oparciu o art. 444-446 k.c. Za nieodebranie świadomej zgody od pacjenta osoba wykonująca zawód medyczny, w tym w szczególności lekarz może odpowiadać także dyscyplinarnie.
Warto na koniec wskazać, że ciężar wykazania iż pacjent wyraził świadomą zgodę na dany zabieg medyczny lub innego rodzaju świadczenia zdrowotne ciąży na osobie która tą zgodę powinna była uzyskać, a przede wszystkim na lekarzu. W zakresie powinności uzyskania zgody pacjenta na świadczenia zdrowotne w prawie polskim przewidziane zostały także przez prawodawcę również wyłączenia tego obowiązku.
Nasza Kancelaria zajmuje się udzielaniem porad prawnych pacjentom, lekarzom oraz innym zainteresowanym osobom i podmiotom w sprawach z zakresu prawa medycznego. Oferujemy Państwu indywidualne i profesjonalne podejście do każdej przedstawionej sprawy. Biura Naszej Kancelarii znajdują się w Elblągu i w Gdańsku. Pomoc świadczymy jednak na terenie całego kraju. Można się z nami skontaktować telefonicznie, stacjonarnie i on-line za pośrednictwem komunikatorów WhatsApp i Skype. Serdecznie zapraszamy do kontaktu!
Kancelaria ds. prawa medycznego – tel.: +48 507 041 837.